(δημοσιευμένο στο περιοδικό serious (www.serious.gr) τεύχος Δεκεμβρίου 2010)
Αυτό που διαφοροποιεί τον άνθρωπο από τα υπόλοιπα ζωντανά αυτού του πλανήτη, πέρα από την φυσιολογία, είναι η συνείδηση και η μνήμη. Αυτές οι αξίες μας δώσανε την δυνατότητα να οραματιστούμε το μέλλον και να αναπτύξουμε τεχνολογία στον βαθμό που βιώνουμε καθημερινά. Πόσο άλλαξε όμως αυτή η «ανάπτυξη» την ποιότητα του ανθρώπου και κατά προέκταση των επιλογών του; Ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε την αρρυθμία που έχει προκύψει με το θέμα της μετανάστευσης σε όλο τον κόσμο, οι πόλεμοι και η ύπαρξη της έννοιας των τάξεων στην συλλογική μας συνείδηση είναι αποδεικτικά φαινόμενα, μιας μεγάλης αντίφασης που αιωρείται μπροστά μας αλλά δεν φαίνεται να αντιλαμβανόμαστε. Πως παρά την τεχνολογική ανάπτυξη, ακολουθούμε σαν ανθρωπότητα ακόμα με αμέριστη αφοσίωση, τους νόμους της ζούγκλας.
Μετά από εκατομμύρια χρόνια ανθρώπινης ύπαρξης, ο κάθε ένας μας έχει βαθιά ριζωμένη στο υποσυνείδητό του την γνώση των νόμων της ζούγκλας. Ο τρόπος με τον οποίο αναφερόμαστε στους νόμους της ζούγκλας, εκφράζεται μέσα από τσιτάτα με τα οποία συμφωνούμε ή διαφωνούμε μεταξύ μας όταν συζητάμε. Ο δυνατότερος υπερισχύει, όλα επιτρέπονται, φάε πριν σε φάνε, κάθε ένας για τον εαυτό του, θάνατός σου η ζωή μου και άλλα.
Σκουλήκι!
Δεν μπορεί να αρνηθεί κανείς πως οι νόμοι της ζούγκλας, βασίζονται στον ανταγωνισμό. Ανταγωνισμό μεταξύ όντων που αντιλαμβάνονται την υπεροχή σαν ανάγκη για επιβίωση. Ο άνθρωπος δεν σταματάει εκεί. Ο ανταγωνισμός, δεν εξυπηρετεί μόνο την φυσική του επιβίωση, αλλά και την κοινωνική του υπεροχή με μέτρο, τους εκάστοτε συμβολισμούς που επιτάσσει η εκάστοτε κοινωνία, την κάθε χρονική περίοδο. Κάποτε, ήταν η σωματική δύναμη και το σθένος και τότε οι συμβολισμοί, ήταν ίδιοι με αυτούς των λιονταριών και των αρκούδων. Ίσως για τον λόγο αυτό, οι αρχαίοι ήρωες να ταυτίζονταν τόσο συχνά με ισχυρά όντα και οι ποιο αδύναμοι, με τα συνήθη θύματα της τροφικής αλυσίδας. Σήμερα, το μέτρο σύγκρισης φαίνεται να είναι το χρήμα (ίσως για αυτό οι σημερινοί ήρωες να συνδέονται τόσο άμεσα με οικονομικούς άθλους και επιτυχίες).
Μακριά από εμάς κι όμως τόσο κοντά.
Παρατηρώντας την επικαιρότητα, τα σημάδια της βαρβαρότητας αντιμετωπίζονται με αδιαφορία όπως θα αντιμετωπιζόταν οποιοδήποτε άλλο καθημερινό βίωμα που φτάσαμε να θεωρούμε δεδομένο. Όσο δεν είναι στο κατώφλι μας φαίνεται να μην θεωρούμε τίποτα πρόβλημα. Ωστόσο, φαίνεται δύσκολο να παραβλέψει κανείς τον βρώμικο ανταγωνισμό που υπάρχει παντού στον αθλητισμό αντί της ευγενούς άμιλλας, τον χοιρινό τρόπο που, δήθεν πατριώτες εκδιώκουν τους μετανάστες, το απεχθές θράσος των πολιτικών που λένε ψέματα και μας προσβάλουν καθημερινά με πρόθεση να μας εξουσιάσουν, την αδιαφορία των ανθρώπων, που διοικούν εταιρίες και με πρόσχημα την εταιρική επιτυχία αλλά με απώτερο σκοπό μια … μαζερατι, τσαλαπατούν άλλους ανθρώπους. Τους απειροελάχιστους ανθρώπους πάνω στον πλανήτη που δεν διστάζουν να στείλουν άλλους ανθρώπους να διαμελιστούν ή να πεθάνουν στους αναρίθμητους πολέμους που συμβαίνουν αυτή την στιγμή στον πλανήτη. Εκείνο το χωριό στα βουνά της Βραζιλίας όπου θάβουν τα βρέφη ζωντανά δύο-δύο όταν είναι εκ γενετής άρρωστα. Τα συστήματα εξέτασης και αξιολόγησης μαθητών. Τα εργοστάσια που απαξιούν να εφαρμόσουν τους νόμους περί βιολογικού καθαρισμού και μολύνουν το νερό που πίνουμε όλοι. Τα μονοπώλια. Τους τύπους με τα ηχοσυστήματα στα αυτοκίνητά τους που διακόπτουν συζητήσεις. Τους μπράβους και τους τραμπούκους. Όποτε κάποια ομάδα επιβάλλεται στο σύνολο με σωματική ή ψυχολογική βία, εφαρμόζει κατά γράμμα τους νόμους της ζούγκλας.
Εσύ φταις! Εγώ ρε;
Ας μην ξεγελιόμαστε όμως από την κλίμακα του φαινομένου γιατί, παρά το γεγονός πως το σύνολο των ατομικών μας πράξεων συνθέτει την εικόνα ολόκληρου του κόσμου, ο κάθε ένας από εμάς φαίνεται να πράττει σαν να βρίσκεται μόνος του στον πλανήτη.
Μέσα στο ίδιο μας το σπίτι, αλυσοδένουμε ζώα τα οποία ταΐζουμε και πάμε βόλτα φορώντας τους λουρί στον λαιμό. Όλο και κάποιος βαράει την γυναίκα του σε κάποιο διαμέρισμα της μεγαλούπολης. Τόσοι γονείς υπαγορεύουν στα παιδιά τους τι θα κάνουν στο μέλλον. Οδηγώντας, διώχνουμε τους πεζούς από τους δρόμους.
Τη δουλειά σου… ρε!
Ένα παράδειγμα είναι η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα. Μπορεί εύκολα να συνδεθεί με τους νόμους της ζούγκλας αν αναλογιστεί κανείς τα κίνητρα με τα οποία ψηφίζουν οι περισσότεροι πολίτες. Καταρχήν, ας παραδεχθούμε την υπόθεση πως ο πολιτικός κόσμος είναι μια προέκταση της κοινωνίας μας, αφού οι άνθρωποι που τον στελεχώνουν προέρχονται από αυτήν. Κατ’αυτή την έννοια, πολιτικός κόσμος είμαστε όλοι μας. Από 18 χρονών και άνω. Ομάδες της κοινωνίας όμως συνασπίζονται, αρθρώνουν τα συμφέροντά τους και τα διεκδικούν πιέζοντας πρόσωπα που ανελίσσονται στην ιεραρχία της πολιτικής, αδιαφορώντας για τις συνέπειες που μπορεί να έχει η επιτυχία τους στο υπόλοιπο σύνολο. Μέσα στις ίδιες αυτές τις Ομάδες, κάθε μέλος διεκδικεί προσωπικά συμφέροντα που επιβαρύνουν με την σειρά τους τα κοινά συμφέροντα της Ομάδας. Ίσως για αυτό, οποτεδήποτε η καφρίλα αντιμετωπίζεται με κηρύγματα για της επιπτώσεις της στο κοινωνικό σύνολο, ο φορέας της καφρίλας θέτει σαν επιχείρημα την αφοπλιστική φράση: «Τι λέ ρε φίλε; Κοίτα την δουλειά σου!»
Τελικά, ίσως να μην είναι δυνατό να υφίσταται η έννοια της πολιτικής όταν κάθε άτομο της κοινωνίας, άγεται με σημείο αναφοράς τον εαυτό και όχι το σύνολο.
Ίσως….
Σήμερα, που διανύουμε τον αιώνα της επικοινωνίας και της πληροφορίας, καλούμαστε σαν ανθρωπότητα να συνειδητοποιήσουμε την σύνδεση των ατομικών μας πράξεων σε σχέση με το σύνολο. Εάν αντιλαμβανόμασταν τις αναρίθμητες εκφάνσεις των νόμων της ζούγκλας στην καθημερινή μας ζωή, να συζητούσαμε για έναν μελλοντικό κόσμο απαλλαγμένο από αυτούς. Ίσως να αναγνωρίζαμε την αξία αμφισβήτησης των παλιών μας ιδανικών και έτσι αυτόματα να διεκδικούσαμε ένα υπερβατικό μέλλον για τον άνθρωπο.
Υποσημείωση
Θυμάμαι συνειρμικά τον Ταρζάν. Την φανταστική ιστορία ενός ανθρώπου που μεγάλωσε μέσα στην ζούγκλα παρέα με τα ζώα, με αποτέλεσμα να είναι σε απόλυτη αρμονία με την φύση, που καταπολεμούσε εκείνους τους «πολιτισμένους» ανθρώπους που κόβανε δέντρα σκότωναν να ζώα και διώχνανε τους ιθαγενείς από τον τόπο τους. Οι «πολιτισμένοι» τον θεωρούσαν βάρβαρο. Τι ειρωνεία…!
