Κάθε βαθμίδα εκπαίδευσης, καλλιεργεί τους ανθρώπους σε διαφορετικό επίπεδο. Για παράδειγμα, η ανώτατη εκπαίδευση προσφέρει τα εργαλεία για κάποιας μορφής μελλοντικής απασχόλησης ενώ το νηπιαγωγείο, μαθαίνει στα παιδιά την αξία της ευγνωμοσύνης, του σεβασμού, της ομαδικότητας και της κοινωνικότητας. Κάπου εκεί, μετά το νηπιαγωγείο, τα παιδιά φορτώνονται 5 κιλά βιβλία και πέφτουν στο διάβασμα. Όταν σηκώσουν κεφάλι, γίνεται μια ενημέρωση για την ωμή πραγματικότητα από τους γονείς και το σχολείο πριν εγκαταλείψουν τα ταλέντα τους στο παιδικό δωμάτιο, παραδεχθούν πλήρη υποταγή στο φόβο και μπούνε για τα καλά στο τούνελ της απελπισίας (βλέπε συσσωρευμένη οργή τον Δεκέμβρη του Αλέξη Γρηγορόπουλου) και αργότερα σαν ενήλικες, στη μιζέρια της συμβατικότητας και του κομφορμισμού. 35 χρόνια αυτού του διεφθαρμένου παραμυθιού δεν ήταν αρκετά για να αντιληφθούν εκείνοι με την πολιτική εξουσία πως η απουσία ευθυκρισίας, σεμνότητας, σύνεσης και τιμιότητας είναι συνέπεια της αμέλειάς που δείξανε στην καλλιέργεια των αξιών αυτών σε μικρή ηλικία, όταν τα διδάγματα αποδίδουν.
Κάποιοι λένε πως η κρίση των αξιών προηγείται της οικονομικής κρίσης. Αν η φασαρία κοπάσει, ίσως αυτό το ζήτημα να αναδυθεί. Προς το παρών, η συζήτηση για την παιδεία σήμερα, περιορίζεται στις εισαγωγικές εξετάσεις, στην ανώτατη εκπαίδευση, στην εύρεση εργασίας και στον εκπαιδευτικό Καλλικράτη. Συζητάμε δε για την παρούσα κατάσταση, σαν να είναι αποκομμένη από το παρελθόν και σαν να μην πρόκειται να έχει συνέπειες στο μέλλον.
Όταν οι εξελίξεις είναι θετικές, σημαίνει ότι στο παρελθόν, κάποιοι άνθρωποι κάνανε καλά τη δουλειά τους ενώ όταν οι εξελίξεις είναι αρνητικές, κάποιοι άνθρωποι είτε από αμέλεια είτε από δόλο, δεν την κάνανε καλά. Φαίνεται λοιπόν πως ο άνθρωπος είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας για την πρόοδο ή την παρακμή.
Όταν αναφερόμαστε στην ανάπτυξη, πολύ συχνά εννοούμε την ανάπτυξη της τεχνολογίας, την κατανάλωση, την διόγκωση της παραγωγής αγαθών, τη σύσταση θεσμών και άλλα. Αναφερόμαστε στην ανάπτυξη εννοώντας το πνευματικό ή υλικό προϊόν της ανθρώπινης δραστηριότητας. Όταν δεν υπάρχει προϊόν θεωρείται πως δεν υπάρχει και ανάπτυξη. Η ανάπτυξη που λησμονούμε όμως είναι εκείνη της ανθρώπινης ψυχής. Η ανάπτυξη δηλαδή που γεννάει τις ανθρώπινες προθέσεις προς τους ίδιους και τους άλλους.
Αν θέλουμε μια κοινωνία ευσυνείδητων πολιτών, θα πρέπει να επέμβουμε στις προθέσεις του ατόμου και ως εκ τούτου, στην συνείδησή του και στο πρωτογενές σύστημα αξιών του. Το τελευταίο, προκύπτει σε μικρή ηλικία, όταν οι άνθρωποι μαθαίνουν τα όριά τους, μετράνε τις δυνάμεις τους, παραδειγματίζονται από τους άλλους και γεύονται την πολύπτυχη ζωή τους.
Αν υπάρχει πρόθεση για επένδυση του κράτους στην ποιότητα των μελλοντικών πολιτών τότε θα πρέπει σήμερα να έχουμε πλήρη συνείδηση των παιδικών ερεθισμάτων. Αυτά που βλέπουν, που ακούνε και μαθαίνουν δεν μπορεί παρά να είναι αντικείμενο καθημερινής, αυστηρής, απόλυτης και αδιάκοπης παρακολούθησης, ανταλλαγής απόψεων σε όλα τα επίπεδα και σχεδιασμού. Είναι εύκολο να διαπιστώσει κανείς εάν αυτό ισχύει σήμερα, εάν για παράδειγμα ανοίξει την τηλεόραση το μεσημέρι ή αν μετρήσει τους άδειους χώρους άθλησης σε μια χώρα με τόσο καλό καιρό, βουνά, θάλασσα και ζωντάνια.
Τα πιο συχνά επιχειρήματα είναι πως φταίνε και οι γονείς ή πως υπάρχει ελεύθερη βούληση των παιδιών (ή των γονέων τους) να κλείσουν την τηλεόραση ή να ασχοληθούν με αθλητικές δραστηριότητες. Με αυτό τον τρόπο η πολιτική αρχίζει με το να επιτρέπει τα πάντα και τελειώνει όταν τα εγκαινιάσει! Ωστόσο, μία από τις εξυπνότερες καμπάνιες που θυμάμαι είναι εκείνη για την χρήση της ζώνης ασφαλείας στο αυτοκίνητο και τη φράση «Μπαμπά φόρα ζώνη». Η καμπάνια αφορούσε στις τηλεοπτικές διαφημίσεις και ενημέρωση στο σχολείο. Σε μικρή ηλικία δοκίμασα τη φράση και πέτυχε. Ο πατέρας μου μετά από λίγη γκρίνια φόρεσε ζώνη και δεν την ξαναέβγαλε ποτέ. Άρα το σχολείο είναι απόλυτα ικανό να διορθώσει και να καλλιεργήσει νοοτροπίες που καταλήγουν να επηρεάζουν και τους γονείς.
Αν δεν υπάρχει η τεχνογνωσία στους πολιτικούς φορείς για την σοφή ανασυγκρότηση της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, ας γίνει τουλάχιστον ορατή η πρόθεση τους για τον σχεδιασμό του μέλλοντος και τη θεμελίωση της προόδου με το χρήμα. Σίγουρα ο τόπος δεν πρόκειται να δει προκοπή σε 30 χρόνια εάν σήμερα το κράτος αγοράσει 15 νέα πολεμικά αεροσκάφη. Θα δει όμως προκοπή σίγουρα, εάν επενδύσει σε περισσότερο διδακτικό προσωπικό δίνοντας έτσι την ευκαιρία στους ικανούς μας δασκάλους να αφιερώσουν περισσότερη από την ενέργειά τους στις ιδιαιτερότητες κάθε παιδιού. Δημιουργώντας τις κατάλληλες συνθήκες που θα επιτρέψουν στους δασκάλους να επικοινωνούν με τους γονείς τον παιδιών και αναλαμβάνοντας το ρόλο του διαμορφωτή συνειδήσεων, του προστάτη και του μέντορα.
Όλες αυτές, είναι απλές σκέψεις που γνωρίζουμε αφού προκύπτουν σε καθημερινές συζητήσεις για την κατάντια του κράτους. Διαρκούν όμως λίγο γιατί αυτές οι συζητήσεις γίνονται από ενήλικες που καίγονται για πιο εφήμερα θέματα βιοπάλης στην καλύτερη περίπτωση και ματαιοδοξίας στην χειρότερη.
Εάν τις γνωρίζουμε εμείς τότε τις γνωρίζουν σήμερα και όσοι είναι σε θέση ισχύος. Πολίτες με το δικαίωμα να αποφασίζουν προς το συμφέρον όλων και την υποχρέωση να προάγουν την κοινή πρόοδο. Γιατί τότε δεν γίνεται τίποτα; Εάν ισχύει πως οι πολιτικοί φορείς γνωρίζουν, τότε η απουσία αποφασιστικής βούλησης για αντικατάσταση της νοοτροπίας που αποδεικνύεται καθημερινά καταστροφική για τους μελλοντικούς πολίτες, μπορεί να ονομαστεί αμέλεια και αν λάβει κανείς υπόψη τις συνέπειες που έχει αυτή η αμέλεια, με τον ασυγκράτητο καταναλωτισμό που οδηγεί στη χρεοκοπία και την φυλακή, την διαφθορά που οδηγεί στην αδικία και τον ατομισμό και σε ακραίες περιπτώσεις στην απόγνωση και τον ψυχίατρο, τότε η αμέλεια αυτή μπορεί να ονομαστεί και εγκληματική. Κάποιοι θα τολμούσαν να ονομάσουνε την αμέλεια αυτή προδοσία, κάθε φορά που μια επιπόλαια πολιτική απόφαση μας οδηγεί προς τα πίσω ή κάθε φορά που το κράτος επιβραδύνει η ανακόπτει μια θετική προσπάθεια προς το κοινό καλό.
Τα σχολεία της χώρας, δημόσια και ιδιωτικά είναι γεμάτα φορείς της ελπίδας και της προόδου. Τι κερδίζει σήμερα το διανοητικά ανάπηρο κράτος μας με τον αδιάκοπο εξαναγκασμό των παιδιών στο διάβασμα και τον ανταγωνισμό στην βραχύπνοη απομνημόνευση πληροφοριών; Για ποίο λόγο το έτος 2010, το σύστημα δεν είναι ικανό να εντοπίσει, να καλλιεργήσει και να αναδείξει τα παιδιά με τα ποικίλα ταλέντα τους; Γιατί δεν υπάρχει περισσότερη μουσική, ζωγραφική και μαστορέματα στα σχολεία, όταν μετά από κάθε περίοδο παρακμής ήταν πάντοτε η τέχνη εκείνη που ενέπνεε την επιστήμη και την πολιτική; Γιατί η μάθηση δεν είναι πιο βιωματική; Ποιος πιστεύει σήμερα πως είναι δείγμα προόδου η θεσμοθετημένη χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή στα σχολεία; Όταν το κράτος οδεύει στη χρεοκοπία ούτως ή άλλως, είναι απλά θέμα θαρραλέας απόφασης (απ’ ότι θυμάμαι το θάρρος είναι αρετή) η επένδυση, όχι του 5%, αλλά του 20% του ΑΕΠ στην παιδεία. Αν θέλουμε μέλλον, οι περισσότεροι ανθρώπινοι και υλικοί πόροι θα πρέπει να επενδυθούν στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση για ένα χρονικό διάστημα ικανό να εδραιώσει την αναπτυξιακή νοοτροπία που μας λείπει και ύστερα να αφήσουμε το σύστημα να αναπαράγεται και να προοδεύει. Κοινώς, μέχρι τα παιδιά που προσέξαμε να πάρουν τις πρώτες τους αποφάσεις για τα κοινά. Προτιμάω να πεινάσω εγώ, παρά τα εγγόνια μου. Πιστεύω δεν θα υπάρχει κάποιος υγιής νους που θα προτιμά το αντίθετο. Άλλωστε, είναι μια πρόταση που χαρακτηρίζεται μόνο από πλεονεκτήματα!
Δεν μπορεί αυτή η εγκληματική αδιαφορία να μην εξοργίζει κάθε γονιό, παππού και νέο με δικαίωμα ψήφου. Κάθε μέρα που περνάει, φονεύεται το ταλέντο και το πάθος αναρίθμητων νέων ανθρώπων που είναι την ίδια στιγμή και το μέλλον του τόπου. Αγαπητέ αναγνώστη. Η αφύπνιση δεν αρκεί.
